Аумақтық қорғаныс не үшін қажет?

«Жергілікті қорғаушылар: Қазақстанға аумақтық қорғаныс не үшін қажет және Заң елдің қауіпсіздігін қалай нығайтады»

Қазақстанның аумақтық қорғанысына (АуҚ) қажеттілік күрделі геосаяси жағдай мен өсіп келе жатқан ішкі тәуекелдер аясында туындады. Соңғы онжылдықтарда әлем гибридті қақтығыстар, табиғи апаттар және қауіпсіздік қатерлерінің өсуі сияқты жаңа қиындықтарға тап болды. Бұл факторлар тұрақты қарулы күштерді күшейтуді ғана емес, сонымен қатар жергілікті қауіптер мен төтенше жағдайларға жедел әрекет етуге қабілетті резервтік күштердің икемді жүйесін қажет етеді.
Қазақстан-әртүрлі ландшафты мен климаты бар әлемдегі тоғызыншы ел. Осындай факторлардың аясында АуҚ-ның тиімді жүйесі ұлттық қауіпсіздіктің маңызды бөлігіне айналады, әсіресе шекаралас аумақтар мен стратегиялық объектілерді қорғау үшін. АуҚ арқасында қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысуға дайын резервшілер мен жергілікті тұрғындарға сүйене отырып, жергілікті жерлерде қорғаныс қабілетін күшейтуге болады.
Мемлекеттің аумақтық қорғанысты дамытудағы рөлі
Қазақстанда аумақтық қорғаныс жүйесін (АуҚ) дамыту резервті қалыптастыру және өңірлік деңгейде жұмылдыру дайындығы үшін негіз қаланған кезде Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың тұсында басталады. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тұсында бұл бастама одан әрі дамып, нақты қолдауға ие болды: АуҚ инфрақұрылымын құру, оқу және жаттығу орталықтарын салу, сондай-ақ тұрақты жаттығулар мен жаттығулар өткізу жөніндегі жобаларды белсенді іске асыру басталды.
Мемлекет ұлттық қауіпсіздіктің маңызды элементі ретінде АуҚ-ны нығайтуға мүмкіндік беретін қаржылық және ұйымдастырушылық қолдау көрсетеді. Үкіметтің қатысуымен әзірленген және қолдау көрсетілетін заңнамалық база ішкі және сыртқы қауіптерге жедел әрекет етуге қабілетті берік жүйені құра отырып, Қарулы күштер, резервшілер және бейбіт тұрғындар арасындағы үйлестіруді қамтамасыз етеді.
Тұрақты әскерлерге жүктемені азайту
Дағдарыс жағдайында АуҚ күштері Қарулы Күштерге стратегиялық міндеттерге шоғырлануға мүмкіндік беретін шешуші рөл атқарады. Мысалы, АуҚ жүйесі жұмыс істейтін елдерде тұрақты әскерлер табиғи апаттардың салдарын жою немесе жаппай тәртіпсіздік жағдайында тәртіпті сақтау бойынша жаппай операцияларға қатыспайды. Қазақстан дағдарыс кезеңдерінде ресурстарды неғұрлым икемді бөлу үшін осындай тәсілді пайдалана алады.
Сыртқы көмекке тәуелділікті азайту
Дайындалған резервтік күштердің болуы халықаралық қолдаудың қажеттілігін азайтады. Латвия мен Эстония сияқты Балтық жағалауы елдерінің тәжірибесі көрсеткендей, ерікті аумақтық күштер шетелдік көмекке жүгінбестен гибридтік қауіптер мен диверсияларға тиімді қарсы тұра алады. Қазақстан осы мысалдарды ескере отырып, қауіпсіздікті өз күшімен қамтамасыз ете алады.
Әлемдік тәжірибе: АуҚ ұлттық қауіпсіздікті қалай нығайтады
Көптеген елдер өздерінің ұлттық қауіпсіздік жүйесіне аумақтық қорғанысты енгізді. АҚШ, Ұлыбритания және Польша стратегиялық нысандарды қорғау және ішкі операцияларды жүргізу үшін резервтік бөлімшелерді белсенді пайдаланады. Мысалы, Польша бейбіт тұрғындардың қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысуын қолдайтын бағдарламаны енгізді, ал Балтық елдерінде АуҚ қоғамдық тәртіпті сақтауға және мемлекет пен халық арасындағы сенімді нығайтуға көмектеседі. Қазақстан осы қағидаттардың көпшілігін бірегей ұлттық ерекшеліктерге бейімдей отырып қолдана алады.
«Аумақтық қорғаныс туралы» Заңның қабылдануы
«Аумақтық қорғаныс туралы» Заңның қабылдануы Қазақстанның қорғаныс әлеуетін дамытудағы маңызды қадам болып табылады. Заң «өзін-өзі қорғау» ұғымын қамтиды және азаматтардың ұлттық қауіпсіздік жүйесіне ерікті түрде қатысу мүмкіндігін кеңейтетін «ерікті» мәртебесін енгізеді. Бұл өз елін қорғауға мүдделі адамдарды тартуға, сондай-ақ азаматтар мен мемлекеттік қауіпсіздік органдары арасындағы өзара іс-қимыл платформасын құруға мүмкіндік береді.
Заңның негізгі бағыттары:
Бірыңғай құқықтық базаны құру: Заң мемлекеттік органдардан бастап Азаматтарға дейінгі барлық қатысушылардың құқықтарын, міндеттері мен жауапкершілігін айқындайтын негіздерді белгілейді.
Тұрақты қаржыландыру: қабылданған заң инфрақұрылымды дамытуға және АуҚ-ға материалдық қолдау көрсетуге мүмкіндік беретін ұзақ мерзімді қаржыландырудың құқықтық негіздерін жасайды.
Инфрақұрылымды дамыту: Заң Атырау, Семей, Павлодар және басқа да облыстардағы оқу орталықтарын қоса алғанда, Жаңа объектілерді салу және жарақтандыру үшін құқықтық негіздер жасайды.
Қазақстан АуҚ дамуында не істелді
«Бекет» әскери жаттығулары АуҚ бөлімшелері құрылған барлық өңірлерде өтеді. Өңірлік қолбасшылықтардың басшылығымен өткізілетін жаттығулар шеңберінде әртүрлі күш құрылымдары арасындағы өзара іс-қимыл, қауіп-қатерлерге ден қою және дағдарыс жағдайларында міндеттерді орындау пысықталуда. Мысалы, Жамбыл облысында 2024 жылы ведомствоаралық оқу-жаттығулар өтті, онда дағдарыстық жағдайлардың сценарийлері мен оларға реакциялар пысықталды.
Маңғыстау облысында АуҚ бөлімшелері көктемгі су тасқынының салдарын жоюға белсенді қатысты. Мұндай жағдайда АуҚ әскерлері зардап шеккендерге көмек көрсету және инфрақұрылымның жай-күйін бақылауды қамтамасыз ету арқылы өздерін тиімді құрал ретінде көрсетті.
Аумақтық қорғаныстың (АуҚ) дамуымен Қазақстанда резервшілерді даярлау және орналастыру үшін қажетті жаңа инфрақұрылымдық объектілер белсенді салынуда. Мәселен, жақында Атырау облысында АуҚ бригадасы үшін әскери қалашық салтанатты түрде ашылды, онда Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары генерал-лейтенант Сұлтан Камалетдинов пен облыс әкімінің орынбасары Қайрат Нұртаев таспаны кесіп тастады. Бірнеше қалада дайындық деңгейі мен жұмылдыру дайындығын арттыруға ықпал ететін оқу корпустары, жаттығу алаңдары және тактикалық полигондары бар кешендер салынды.
Қыркүйек айында Республикалық маңызы бар Шымкент қаласында АуҚ бригадасына Жауынгерлік Туды салтанатты түрде тапсыру өтті, бұл аумақтық қорғаныстың Ұлттық қауіпсіздік үшін ерекше маңыздылығын көрсетеді.
Қорытынды: Қазақстанға аумақтық қорғаныс туралы заң не үшін қажет
Қазақстанның аумақтық қорғанысын дамыту елдің ұлттық қауіпсіздігі мен егемендігінің маңызды элементі болып табылады. Қазіргі заманғы сын-қатерлер икемді және тиімді шешімдерді талап етеді, олардың қатарына аумақтық қорғаныстың қуатты жүйесін құру жатады. «Аумақтық қорғаныс туралы» Заңның қабылдануы іс-қимылдарды үйлестіру, инфрақұрылымды дамыту және Азаматтарды елді қорғауға тарту үшін бірыңғай жүйені құруға көмектеседі. Бұл қауіпсіздік деңгейін арттырып қана қоймай, Қазақстан мүдделерін қорғау үшін тұрақты платформаны қамтамасыз ете отырып, мемлекет пен қоғам арасындағы сенімді нығайтады.

А.Нәби